De afgelopen week kwam ik alsmaar artikelen, essays, TED Talks en nieuwsberichten tegen die iets met elkaar te maken hebben. Nee, die iets met mij te maken hebben. Of, met de dingen waar ik nu aan denk en over nadenk.

Ik zal voorbeelden geven.

Naar aanleiding van een interview met de filosoof Lammert Kamphuis in NRC kocht ik zijn boek Filosofie voor een weergaloos leven.

Toen ik er in begon te lezen greep ik al direct in het eerste hoofdstuk naar een notitieboekje om een paar dingen te noteren. Zoals: “Mensen die onomkeerbare keuzes maken, presteren beter en zijn gelukkiger dan mensen die hun opties openhouden.” En: “Door de aandacht die het getril en gepiep en apps op onze smartphone vragen, verleren we de essentiële vaardigheid van het nietsdoen, de kunst van het vervelen.”

Beide thema’s, keuzes maken en vervelen, zijn thema’s die in The Artist’s Way een belangrijke rol spelen. En The Artist’s Way is natuurlijk het boek van Julia Cameron waar ik heel veel mee werk.

Ander voorbeeld. Sjoerd Commandeur van VillaForum stuurde me een linkje naar een artikel op nu.nl over de kracht van wandelen. Neuropsycholoog Erik Scherder stelt dat wandelen de mens creatiever maakt: “Met wandelen laat je die druk (KP: op ons cognitieve brein) letterlijk van je af vallen. Daardoor gaan we weer mijmeren en creatief zijn.”

Zelf ervaar ik dat al een tijdje aan den lijve. Een half uur wandelen is al heel effectief, maar een lange wandeling werkt nog beter. Een wandeling met een goede vriend(in) leidt vaak tot heel verfrissende gesprekken en gedachten. Neurologisch is er ook een verklaring voor: je stimuleert met wandelen de prefrontale cortex de plek in je hersenen waar redenerend vermogen en zelfreflectie ontstaat. Probeer het maar eens: ga lekker wandelen, vooral als je ’s middags last hebt van een dip. En je hoeft niet te wachten op mooi weer. Wandelen kan altijd.

Als laatste voorbeeld een TED Talk door Simone Giertz, inventor met de titel: Why you should make useless things.

In een hilarische demonstratie van allerlei mislukte uitvindingen en overbodige dingen (useless things)laat ze zien hoe belangrijk het is om juist overbodige dingen uit te vinden, omdat je nooit weet wat het beste antwoord op iets is (‘you never know what the best answer is’). Voor Giertz is uitvinden een uitdrukking van plezier en nederigheid. Zonder last te hebben van de drang om te ‘performen’ (iets dat ze overigens heel aanstekelijk doet in haar TED Talk). Zij stelt: het enthousiasme om overbodige dingen uit te vinden en dat te delen is de essentie van het uitvinden, want je weet nooit wat het beste antwoord is.

Voor mij zijn dit allemaal thema’s die met elkaar te maken hebben, omdat het gaat over het volgen van jouw eigen drijfveren, jouw creativiteit en het delen ervan met de buitenwereld. Vandaar de titel boven dit stukje: mag het een onsje meer zijn. Zoveel synchroniciteit in een paar dagen! Heerlijk.

Overigens, dit soort onderwerpen komen ook aan bod in de Digitale Detox-week die we (VillaPronk en PronkAcademie) in november organiseren. Ik ben gek op synchroniciteit.

Onlangs kwam ik op een begrafenis (zo gaat dat) vrienden uit een ver verleden tegen. Mensen waar ik begin jaren tachtig intensief mee omging. Sinds 1987 had ik ze niet meer gezien. Dertig jaar geleden. Probeer maar eens dertig jaar samen te vatten in een antwoord op de vraag: hoe is het met jou en wat doe je tegenwoordig? We hebben nog wat vervolgafspraken nodig om die hele periode te bespreken.

Maar goed, de vraag kwam dus: wat doe je tegenwoordig. En, heel grappig, als vanzelf gaf ik als antwoord: ‘Ik ben dit jaar van carrière geswitcht.’

Ik merkte dat ik mezelf verraste met dit antwoord. Voor mij is de verandering geleidelijk gegaan, uiteraard, en voor de mensen dichtbij mij ook. Maar de vrienden uit het verleden hebben natuurlijk geen idee wat er allemaal aan vooraf is gegaan. De verrassing voor mezelf zat erin dat de omschrijving ‘carrière switch’ zo goed past bij waar ik mee bezig ben. Sommige mensen zeggen tegen me dat ik een wel erg jonge pensionada ben en zelf vertel ik ook weleens heel stoer dat ik sinds juni van dit jaar met pensioen ben. En toch zit me dat dan niet lekker. Want vervolgens ga ik dan omstandig uitleggen wat ik allemaal nog wel doe.

Dus: een carrière switch! Van wat naar wat dan? Van zelfstandig communicatieadviseur en woordvoerder naar coach en yogadocent (in opleiding). En met die nieuwe rollen ben ik al begonnen toen ik als zzp-er werkte. Ik coach mensen met de training The Artist’s Way en ik geef yogalessen terwijl ik de opleiding tot yogadocent volg (nog een kleine twee jaar van de vier jaar te gaan). Die geleidelijke overgang (switch dus) is heel onbewust gegaan. Toen ik het combineerde met mijn leven als zzp-er ging het prima (ik reserveerde maximaal drie dagen per week voor opdrachten) en nu ik het niet meer hoef te combineren gaat het ook prima. Beter.

De nieuwe rollen passen heel goed bij hoe ik mijn huidige leven invul: met meer vrijheid om mijn tijd in te vullen en daardoor bewuster en minder gehaast in het leven te staan. Zowel The Artist’s Way als yoga zijn daarin belangrijk (geweest) voor hoe ik hier ben gekomen. De beslissing om The Artist’s Way te volgen en nu zelf te geven en de keus om de yogadocenten-opleiding te volgen heb ik heel bewust gemaakt. Maar de ontwikkeling naar deze rollen als invulling van mijn werkzame leven is een gevolg van deze keuzes die ik niet had kunnen voorspellen. Ik geniet er volop van. (Volgende stap is mijn website aanpassen.)

Al twee jaar houd ik mij bezig met The Artist’s Way van Julia Cameron en telkens opnieuw ben ik verrast door wat me overkomt. Ik weet wel beter: het overkomt me niet; ik zet het zelf in gang. Maar toch voelt het steeds weer alsof iets of iemand anders het voor me regelt. Ik zal me nader verklaren.

Een van de dingen die je door de methode van Julia Cameron leert, is uit te spreken en op te schrijven wat jouw wens of droom is. Een boek schrijven, goed worden in yoga (maar geen studio kunnen vinden in de buurt), je wilt ideeën omzetten in een training waardoor mensen geholpen worden in hun persoonlijke ontwikkeling, succesvol acteur worden, een solo-expositie krijgen voor jouw schilderijen, terwijl je eigenlijk alleen maar bekend staat om je tekeningen.
Op het moment dat je het opschrijft en uitspreekt, ontstaat er een beweging. Je komt iemand tegen die de yoga-docentenopleiding gedaan heeft en je komt daardoor op het idee om yogadocent te worden om op die manier goed te worden in yoga. Je komt een schrijfcoach tegen die je helpt met de opzet van je boek. Iemand nodigt je uit om jouw schilderijen en tekeningen te exposeren en je mag zelf uitkiezen wie de opening verricht. Je kiest voor een museumdirecteur die bovendien ook nog een van je schilderijen koopt.

Toeval?
Het klinkt als toeval, maar Julia Cameron noemt het synchroniciteit. En het is het gevolg van het volledig concentreren op jouw droom. Door die concentratie, die focus, staan je zintuigen op scherp en straal je een bepaalde energie uit. Die energie wordt opgepikt door je omgeving. Door het universum zelfs, volgens Cameron. Het universum zorgt dan voor de verbinding. Je mag het zweverig vinden, maar in mijn ervaring is het dat absoluut niet. Het is vooral erg inspirerend, leuk en verrassend. En je krijgt er ontzettend veel nieuwe energie van.

Morning Pages
Die synchroniciteit kan ook in kleine dingen zitten. Zo las ik afgelopen weekend een artikel in NRC Lux (door Ellen de Bruin) over schrijven in een dagboek. Uit onderzoek blijkt dat dagelijks schrijven helpt om gevoelens en gedachten van je af te schrijven en op te ruimen. Dat het orde brengt in de ‘binnenhoofdse chaos’. En dat het helpt om je leven beter te kunnen inrichten. Uit onderzoek blijkt ook dat het voor depressieve mensen en voor mensen met een trauma enorm helpt om dagelijks (of in een ander vast ritme) te schrijven.

Een vast onderdeel van The Artist’s Way is het schrijven van Morning Pages. Elke ochtend drie pagina’s schrijven over de dingen die in je opkomen. Elke ochtend weer. ‘Stay on your Morning Pages’, adviseert Cameron telkens weer. Want dan worden blokkades en negatieve gedachten geëlimineerd en opgeheven en gaat de creatieve energie stromen.

Ik kan uit eigen ervaring zeggen: het klopt. Het is echt waar. Andere Artist’s Way deelnemers zeggen hetzelfde. Vanmorgen had ik weer zo’n ervaring. Ik had al een tijdje de Morning Pages verwaarloosd en vannacht lag ik een paar uur wakker. Piekeren. Lijstjes maken. Malen. Hoofdpijn. Vanmorgen pakte ik mijn schrift en ben gaan schrijven. Zonder nadenken, rechtstreeks van mijn hersens naar mijn hand en via de pen op het papier. En er kwamen oplossingen. Er kwam ordening in het gepieker en ik kwam tot de ontdekking dat het gepieker iets anders bedekte. Iets wat ik al langere tijd vermeed om over na te denken. En ineens, tijdens het schrijven, gingen mijn boodschappenlijstjes over in het omschrijven van dat probleem en hoe ik dat moest gaan oplossen. Wat de eerste stap moest zijn, de tweede en de volgende. Kortom: een lijstje, maar dan wel een die lucht gaf. En mijn hoofdpijn was weg. Er kwam energie voor in de plaats. Ik heb er geen wetenschappelijk onderzoek voor nodig: schrijven helpt.

Het verplicht stellen voor scholen van een bezoek aan het Rijksmuseum heeft al diverse reacties opgeroepen. Mij bevreemdt het nogal. Ik kan mij herinneren dat ik op de lagere school naar zowel het Stedelijk als het Rijksmuseum ging in schoolverband. En niet één keertje, nee meerdere keren. Ik kom ook nu vaak klassen tegen in musea die ik bezoek.

Op zich natuurlijk een goed idee om kinderen met kunst in aanraking te brengen, maar dat gaat natuurlijk veel verder dan alleen het Rijksmuseum. Christiaan Weijts schrijft er in NRC (29 september 2017) het volgende over: “Ga naar Kröller-Müller, Lakenhal of de Fundatie. Ga naar Dordrecht, Emmen, Goes. Ga naar mooie theatervoorstellingen. (…) Laat ze muziek horen, en dichters. Laat ze dansers en designers zien. Leer ze beeldhouwen desnoods, bronsgieten, dromen. Maar laat in godsnaam af en toe een kind nog kreten van verwondering slaken, …..”

Ik ben het zo ontzettend eens met deze oproep. Als kind heb je een ruime fantasie en die moet gevoed worden. En dat kan vooral door naar verschillende vormen van kunst te kijken en te ervaren. Koester dat creatieve kind. Dat geldt overigens ook voor volwassenen. Als je alles mag wensen, hoe ziet jouw leven er dan uit? Verbeeld je dromen.

Ik was op bezoek bij Kim Atkinson, een Engelse kunstenares wonend in Wales. Ze maakt schilderijen, prints en tekeningen op basis van wat ze ziet in de natuur. Ze laat zich inspireren door de dag, de sfeer, de atmosfeer, het weer, de vogels. Ze vertelde me dat ze sinds lange tijd een dagboek bijhoudt van de lucht. Ze liet me een stapel boekjes zien waar ze haar dagelijkse luchten in vastlegt met waterverf. Ze heeft haar ‘dagboek’ nodig om haar creativiteit actief te houden. De boekjes zien er prachtig uit, heel inspirerend ook. Haar dagboekjes doen me denken aan The Morning Pages van The Artist’s Way.

We spraken over The Artist’s Way en over de kracht van het dagelijkse schrijven en voor haar dus schilderen. En we spraken over de twijfels die iedere artiest, of iemand die een droom realiseert, wel heeft: heeft het allemaal wel zin wat ik doen. Kim zei tegen me: “Mensen houden van schilderijen en mensen houden van lezen. Blijf creëren, want de wereld zou er vreselijk uitzien zonder kunst!”

Kim heeft gelijk en ik besluit het schrijven weer op te pakken. En ik krijg direct heel veel zin om weer mensen te begeleiden in hun zoektocht naar inspiratie. Wil jij ook jouw (creatieve droom) verwezenlijken? Kijk dan eens hier.

Dat was het gesprek dat ik hoorde tijdens het radioprogramma De Ochtend op 7 oktober. Dit tenenkrommende gesprek vond plaats in het Mediaforum, bestaande uit Charles Groenhuijsen en Jean Pierre Geelen, samen met de presentatoren Jurgen van de Berg en Ghislaine Plag. Gebabbel in de studio tussen journalisten, zal ik maar zeggen. Dat kan leuk zijn, maar deze keer was het dus tenenkrommend.

Het Mediaforum babbelt over van alles wat er in de media langs is gekomen en de mannen geven hun oordeel. Het onderwerp in de laatste twee minuten van het programma gaat over een interview dat Sylvana Simons aan de Volkskrant heeft gegeven. In dat interview zegt Sylvana, zo leest Ghislaine voor: ‘Bij de redactie van RTL zijn ze wit, ze denken wit en dat verandert niet.’ De vraag aan het forum: is dit een echt probleem?

Voordat de vraag gesteld is, zit Charles Groenhuijsen al te kreunen: “Nee, nee, tjonge, jonge. Krijgen we dit weer? Hou nou toch op zeg. Er zijn genoeg voorbeelden van gekleurde Nederlanders die op tv te zien zijn of hun eigen show hebben.” Jean Pierre Geelen reageert met: “Humberto Tan doet dat heel goed. Die heeft in zijn show mensen met een kleurtje, zonder dat het kleurtje de reden is voor de aanwezigheid. Je ziet mensen met een kleurtje op diverse plekken.” En Groenhuijsen vraagt zich af wat het probleem is.

Mensen met een kleurtje? Krijgen we dit weer? Voor mij zijn deze uitspraken een bevestiging van wat Sylvana Simons zegt. Wat een arrogante, aanmatigende, witte houding.

Geelen wil nog wel toegeven dat het niet helemaal weggeschoven moet worden: “Op de redactie van de NOS werken 300 tot 400 man, van gemiddeld 30 tot 40 jaar, allemaal blank en allemaal met een geruit bloesje. We lijken allemaal erg op elkaar en dat betekent wel iets voor de programma’s.” Ghislaine Plag vraagt: “Maar is dat niet ook de doelgroep?” Oei, dat is wel een beetje domme vraag. Die doelgroep is ook het gevolg van de uniformiteit, Ghislaine. Vervolgens hoor ik haar zeggen: “Ik hoor ook van redacties dat ze ook gewoon niet solliciteren!” ‘Ze’? Over wie heeft ze het?

Ze babbelen nog wat verder over het niet-probleem. Geelen haalt nog een uitspraak van Simons aan waarin zij zegt dat haar vertrek bij RTL waarschijnlijk niets te maken had met haar kleur. Geelen vermoedt dat zij daarmee wil zeggen dat het er waarschijnlijk wel mee te maken heeft gehad. Waarop Charles Groenhuijsen zucht: “De kwaliteit van mensen met een kleurtje speelt een rol. Je moet wel goed zijn. Natuurlijk is er discriminatie maar geef het ook tijd! Er zijn allerlei voorbeelden van gekleurde mensen met kwaliteit.”

En dan moet ik zuchten. Wie moet het tijd geven? De ‘mensen met een kleurtje’? Hebben ‘wij blanken’ zoveel tijd nodig? Op welke planeet leeft deze man? Ik vermoed op een planeet met alleen maar blanke mannen. Hij liet op de valreep nog wel even weten dat hij een gestreept shirt aan had. Zo, dat is afwijkend!